KEN DOORSON
Een eerbetoon aan de Marron cultuur
Veel mensen hebben de afgelopen weken een werk van Ken Doorson (Moengo, Suriname 1978) gezien zonder te weten dat het van hem was. Het Openlucht Museum in Arnhem presenteert op dit moment een Anton de Kom tentoonstelling, een eerbetoon aan de vrijheidsstrijder, verzetsheld en schrijver uit Suriname die sinds kort in de canon van de vaderlandse geschiedenis is opgenomen. Het museum vroeg aan Doorson om een installatie te maken voor die tentoonstelling. Centraal daarin bevindt zich een in een punt uitlopende stapeling van 300 geboetseerde hoofden (bewonderaars) met daar bovenop een holografisch portret van de held zelf. De persafdeling van het museum besloot een verleidelijke foto van dat werk in te zetten om bezoekers over te halen naar Arnhem af te reizen. Bijna alle media namen het beeld over. De tentoonstelling en Ken Doorson profiteerden ervan.
De installatie ‘Papa de Kom’ – zo werd De Kom door zijn bewonderaars genoemd – is veel meer dan een eenmalige, uitdagende opdracht. Ze past in het bestaande oeuvre van de kunstenaar, zoals de tentoonstelling in Galerie 23 laat zien.
Ken Doorson gaat in bijna al zijn werken terug naar de geschiedenis van zijn land, met name die van de Marrons. Hij geeft ze de status die ze verdienen door hun helden in de schijnwerper te plaatsen. Bekend is zijn tweeluik ‘Boni’ verwijzend naar de man die een jarenlange strijd tegen de kolonisten voerde. Het hoofd van Boni is omhoog gericht waardoor het in beweging lijkt te zijn. Bepaalt bij het traditionele portret meestal de gezichtsuitdrukking de emotionele lading, Doorson gebruikt daar een ongewone mengeling van heldere kleuren voor. Die geven inzicht in de ziel van de afgebeelde en daarmee, impliciet, in zijn omstandigheden.
Zonder Vuur
In zijn recente werk zijn het niet de helden uit de geschiedenis van de Marrons, maar ‘gewone’ mensen die deelnemen aan een Winti ritueel. Een zogenoemde prey (letterlijk spel). Een rituele dans om de verstoorde relatie met een Winti te herstellen. De deelnemers dansen tot ze in trance raken. In die staat spreken ze een taal waarbij Afrikaans vermengd wordt met woorden uit traditionele talen die in Suriname worden gesproken. De taal wordt Coromanti (kromanti in Jamaica) genoemd, verwijzend naar een gelijknamig fort in Ghana van waar eens de ‘passage’ begon. Het is een taal die weliswaar onbegrijpelijk is voor de toeschouwer, maar voor de geesten is het een taal die geen geheimen bevat.
Ken Doorson is niet alleen gefascineerd door het talige aspect van dit ritueel, maar ook door de kleding en aankleding waarin het wordt uitgevoerd. Veel rood en ook wit. Afwijkend dus van de meerkleurige geometrische prints van de Pangi die we onder andere uit het werk van Remy Jungerman kennen. Soms wordt het rood ook gecombineerd met wit en blauw. Waar rood voor staat blijft een vraag. Een duivelse referentie? Verbeeldt het de passie waarmee het ritueel wordt uitgevoerd? Is het rood wit blauw een verwijzing naar de voormalige kolonisator? Het zou kunnen. De expressionistisch geschilderde, grote doeken in deze serie mogen realistischer in hun uitvoering zijn dan zijn eerdere werk, dat betekent niet dat ze daardoor een duidelijker taal spreken. Ken Doorson lijkt de toeschouwer aan te willen sporen zijn of haar fantasie te gebruiken. Hij suggereert, geeft hints, maar laat het aan ons over om er een verhaal van te maken.
Kromant 3 & 4
In zijn manier van werken, in de media die hij gebruikt om zijn ideeën uit te voeren, toont Doorson zich een kunstenaar die zich wil aansluiten bij internationale ontwikkelingen en stromingen. De inhoud van zijn werk gebruikt hij om de cultuur van de Marron te vieren, de cultuur waar de kolonisator geen vat op wist te krijgen.